AI begon als een droom om de mensheid te redden. Toen nam Big Tech het over.

Nadat je op de link naar dit artikel hebt geklikt en de eerste paar woorden hebt gelezen, vraag je je misschien half af of een mens ze heeft geschreven. Maak je geen zorgen, ik ben niet beledigd. Twee jaar geleden zou die gedachte niet eens bij je opgekomen zijn. Maar tegenwoordig genereren machines artikelen, boeken, illustraties en computercode die niet te onderscheiden lijken van de inhoud die door mensen is gemaakt.

Herinner je je de ‘romanschrijfmachine’ in de dystopische toekomst van George Orwells 1984 en zijn ‘versificator’ die populaire muziek schreef? Die dingen bestaan ​​nu, en de verandering gebeurde zo snel dat het een publieke whiplash heeft veroorzaakt, waardoor we ons afvragen of sommige van de huidige kantoormedewerkers in de komende vijf tot tien jaar een baan zullen hebben. Miljoenen witteboordenprofessionals lijken plotseling kwetsbaar. Getalenteerde jonge illustratoren vragen zich af of ze de moeite moeten nemen om naar de kunstacademie te gaan.

Het opmerkelijke is hoe snel dit allemaal is gebeurd. In de vijftien jaar dat ik over de technologie-industrie heb geschreven, heb ik nog nooit een veld zo snel zien evolueren als kunstmatige intelligentie in de afgelopen twee jaar. De release van ChatGPT in november 2022 leidde tot een race om een ​​geheel nieuw soort AI te creëren dat niet alleen informatie verwerkte, maar ook genereerde. Destijds konden AI-tools wankele beelden van honden produceren. Nu produceren ze fotorealistische foto’s van Donald Trump met poriën en huidtextuur die er levensecht uitzien.

Veel AI-bouwers zeggen dat deze technologie een pad naar utopie belooft. Anderen zeggen dat het de ineenstorting van onze beschaving zou kunnen veroorzaken. In werkelijkheid hebben de sciencefictionscenario’s ons afgeleid van de meer verraderlijke manieren waarop AI de samenleving dreigt te schaden door diepgewortelde vooroordelen in stand te houden, hele creatieve industrieën te bedreigen, en meer.

Achter deze onzichtbare kracht staan ​​bedrijven die de controle over de ontwikkeling van AI hebben overgenomen en zich inspannen om deze krachtiger te maken. Gedreven door een onverzadigbare honger om te groeien, hebben ze bezuinigingen gedaan en het publiek misleid over hun producten, waardoor ze zichzelf op koers hebben gezet om zeer twijfelachtige rentmeesters van AI te worden.

Geen enkele andere organisatie in de geschiedenis heeft zoveel macht vergaard of zoveel mensen geraakt als de hedendaagse technologiegiganten. Google van Alphabet Inc. voert zoekopdrachten op internet uit voor 90% van de internetgebruikers op aarde, en de software van Microsoft Corp. wordt gebruikt door 70% van de mensen met een computer. De release van ChatGPT leidde tot een nieuwe AI-hausse, een die sinds november 2022 maar liefst 6,7 biljoen dollar heeft toegevoegd aan de marktwaarderingen van de zes Big Tech-bedrijven: Alphabet, Amazon.com Inc., Apple Inc., Meta Platforms Inc., Microsoft en meest recentelijk Nvidia Corp.

Toch is geen van deze bedrijven tevreden. Microsoft heeft gestreden om een ​​deel van de zoekactiviteiten van Google ter waarde van $150 miljard, en Google wil de cloudactiviteiten van Microsoft ter waarde van $110 miljard. Om hun oorlog te voeren heeft elk bedrijf de ideeën van anderen overgenomen. Als je hier wat dieper op ingaat, zul je ontdekken dat de huidige realiteit van AI echt is geschreven door twee mannen: Sam Altman en Demis Hassabis.

De ene is een magere, rustige ondernemer van eind dertig die sportschoenen naar kantoor draagt. De laatste is een voormalig schaakkampioen van eind veertig die geobsedeerd is door spelletjes. Beiden zijn uiterst intelligente, charmante leiders die visies op AI schetsten die zo inspirerend waren dat mensen deze met sekte-achtige toewijding volgden. Beiden kwamen hier omdat ze geobsedeerd waren door winnen. Altman was de reden dat de wereld ChatGPT kreeg. Hassabis was de reden dat we het zo snel kregen. Hun reis heeft niet alleen de race van vandaag bepaald, maar ook de uitdagingen die op ons afkomen, waaronder een ontmoedigende strijd om de ethische toekomst van AI te sturen, terwijl deze onder de controle staat van zo weinig gevestigde exploitanten.

Hassabis riskeerde wetenschappelijke spot toen hij in 2010 DeepMind oprichtte, het eerste bedrijf ter wereld dat AI wilde bouwen die net zo slim was als een mens. Hij wilde wetenschappelijke ontdekkingen doen over de oorsprong van het leven, de aard van de werkelijkheid en genezingen voor ziekten. ‘Los intelligentie op en los dan al het andere op’, zei hij.

Een paar jaar later startte Altman OpenAI om te proberen hetzelfde te bouwen, maar met een grotere focus op het brengen van economische overvloed voor de mensheid, het vergroten van de materiële rijkdom en het helpen van ‘ons allemaal om een ​​beter leven te leiden’, vertelt hij me. “Dit kan het beste hulpmiddel zijn dat mensen tot nu toe hebben gemaakt, en laat ieder van ons dingen doen die ver buiten het bereik van het mogelijke liggen.”

Hun plannen waren ambitieuzer dan zelfs de ijverige visionairen uit Silicon Valley. Ze waren van plan AI te bouwen die zo krachtig was dat het de samenleving zou kunnen transformeren en de vakgebieden economie en financiën overbodig zou kunnen maken. En alleen Altman en Hassabis zouden de leveranciers van zijn gaven zijn.

In hun zoektocht om te bouwen aan wat de laatste uitvinding van de mensheid zou kunnen worden, worstelden beide mannen met de manier waarop dergelijke transformatieve technologie gecontroleerd zou moeten worden. Aanvankelijk waren ze van mening dat technologiemonolieten als Google en Microsoft dit niet regelrecht moesten sturen, omdat die bedrijven winst belangrijker vonden dan het welzijn van de mensheid. Dus jarenlang, aan weerszijden van de Atlantische Oceaan, zochten ze allebei naar nieuwe manieren om hun onderzoekslaboratoria te structureren om AI te beschermen en van welwillendheid een prioriteit te maken. Ze beloofden AI’s zorgvuldige bewaarders te zijn.

Maar beiden wilden ook graag de eerste zijn. Om de krachtigste software uit de geschiedenis te bouwen hadden ze geld en rekenkracht nodig, en hun beste bron was Silicon Valley. Na verloop van tijd besloten zowel Altman als Hassabis dat ze de technologiegiganten toch nodig hadden. Naarmate hun inspanningen om superintelligente AI te creëren succesvoller werden en vreemde nieuwe ideologieën hen vanuit verschillende richtingen teisterden, sloten ze compromissen over hun nobele doelen. Ze droegen de controle over aan bedrijven die zich haastten om AI-tools aan het publiek te verkopen, vrijwel zonder toezicht van toezichthouders, en met verstrekkende gevolgen.

Deze machtsconcentratie in AI dreigde de concurrentie te verminderen en nieuwe inbreuken op het privéleven en nieuwe vormen van raciale en gendervooroordelen in te luiden. Vraag een aantal populaire AI-tools om afbeeldingen van vrouwen te genereren, en zij zullen ze standaard schaars gekleed maken; vraag om fotorealistische CEO’s, en zij zullen afbeeldingen van blanke mannen genereren. Sommige systemen genereren, wanneer om een ​​crimineel wordt gevraagd, afbeeldingen van zwarte mannen. In een verwoede poging om deze stereotypen te doorbreken, bracht Google in februari 2024 een tool voor het genereren van afbeeldingen uit die zwaar overcompenseerde en vervolgens stopte. Dergelijke systemen liggen op schema om te worden verweven in onze mediafeeds, smartphones en rechtssystemen, soms zonder de nodige aandacht voor de manier waarop ze de publieke opinie kunnen vormen, dankzij een relatief gebrek aan investeringen in onderzoek op het gebied van ethiek en veiligheid.

De reis van Altman en Hassabis verschilde niet zoveel van die van twee eeuwen geleden, toen twee ondernemers genaamd Thomas Edison en George Westinghouse ten oorlog trokken. Ze hadden allemaal de droom nagestreefd om een ​​dominant systeem te creëren voor de levering van elektriciteit aan miljoenen consumenten. Beiden waren uitvinders en ondernemers, en beiden begrepen dat hun technologie op een dag de moderne wereld van energie zou voorzien. De vraag was deze: Wiens versie van de technologie zou als beste uit de bus komen? Uiteindelijk werd de efficiëntere elektrische standaard van Westinghouse de meest populaire ter wereld. Maar hij won de zogenaamde War of the Currents niet. Het veel grotere bedrijf van Edison, General Electric, deed dat wel.

Terwijl bedrijfsbelangen Altman en Hassabis ertoe aanzetten grotere en krachtigere modellen te ontketenen, waren het de tech-titanen die als winnaars naar voren kwamen, maar deze keer was de race om onze eigen intelligentie te repliceren.

Nu is de wereld in een neerwaartse spiraal terechtgekomen. Generatieve AI belooft mensen productiever te maken en meer nuttige informatie binnen handbereik te brengen via tools als ChatGPT. Maar elke innovatie heeft een prijs. Bedrijven en overheden passen zich aan aan een nieuwe realiteit waarin het onderscheid tussen echt en ‘door AI gegenereerd’ onzin is. Bedrijven gooien geld naar AI-software om hun werknemers te helpen ontslaan en de winstmarges te vergroten. En er duiken apparaten op die nieuwe niveaus van persoonlijk toezicht kunnen uitvoeren.

We kwamen hier nadat de visies van twee innovators die probeerden AI voorgoed te bouwen, uiteindelijk werden neergehaald door de krachten van het monopolie. Hun verhaal is er een van idealisme, maar ook van naïviteit en ego – en van hoe het vrijwel onmogelijk kan zijn om een ​​ethische code te handhaven in de bubbels van Big Tech en Silicon Valley. Altman en Hassabis raakten in de knoop over het rentmeesterschap van AI, omdat ze wisten dat de wereld de technologie op verantwoorde wijze moest beheren als we wilden voorkomen dat deze onomkeerbare schade veroorzaakt. Maar ze zouden geen AI met goddelijke kracht kunnen smeden zonder de middelen van de grootste technologiebedrijven ter wereld. Met als doel het menselijk leven te verbeteren, zouden ze uiteindelijk die bedrijven sterker maken, waardoor het welzijn en de toekomst van de mensheid verstrikt zouden raken in een strijd om de suprematie van het bedrijfsleven.

Nadat ze DeepMind in 2014 aan Google hadden verkocht, probeerden Hassabis en zijn medeoprichters jarenlang zichzelf uit te breiden en te herstructureren als een non-profitorganisatie. Ze wilden voorkomen dat hun steeds krachtigere AI-systemen onder de exclusieve controle van een technische monoliet kwamen te staan, en ze werkten aan de oprichting van een raad van onafhankelijke grootheden, waaronder voormalige staatshoofden als Barack Obama, die toezicht zouden houden op het gebruik ervan. Ze ontwierpen zelfs een nieuw juridisch handvest dat prioriteit zou geven aan het menselijk welzijn en het milieu. Google leek aanvankelijk in te stemmen met het plan en beloofde zijn entiteit miljarden dollars, maar de leidinggevenden hielden de oprichters aan het lijntje. Uiteindelijk verstevigde Google zijn greep op DeepMind, waardoor het onderzoekslaboratorium dat zich ooit concentreerde op het ‘oplossen van intelligentie’ om kanker te helpen genezen of de klimaatverandering op te lossen, zich nu grotendeels concentreerde op de ontwikkeling van zijn belangrijkste AI-product, Gemini.

Sam Altman maakte een soortgelijke verandering door OpenAI op te richten met als uitgangspunt het bouwen van AI ten behoeve van de mensheid, ‘vrij van financiële verplichtingen’. De afgelopen zeven jaar heeft hij zich aan die verplichting ontworsteld en zijn non-profitorganisatie geherstructureerd tot een bedrijf met een ‘afgetopte winst’, zodat het miljarden investeringen van Microsoft zou kunnen vergen om in feite een producttak van het softwarebedrijf te worden. Nu wil hij naar verluidt opnieuw herstructureren om investeerdersvriendelijker te worden en nog enkele miljarden dollars op te halen. Eén waarschijnlijke uitkomst: hij zal het bestuur van de non-profitorganisatie castreren dat ervoor zorgt dat OpenAI de beste belangen van de mensheid dient.

Na de release van ChatGPT werd ik getroffen door de manier waarop deze twee vernieuwers allebei hun humanitaire visie hadden verlaten. Zeker, de grootse beloften van Silicon Valley om de wereld een betere plek te maken, zien er vaak uit als een list als de bedrijven verslavende of middelmatige diensten verlenen en de oprichters miljardairs worden. Maar er is iets verontrustender aan de verschuiving van Altman en Hassabis van hun grondbeginselen. Ze probeerden allebei kunstmatige algemene intelligentie te bouwen, of computers die onze denkkracht zouden kunnen overtreffen. De gevolgen waren enorm. En hun spilpunten hebben nu nieuwe niveaus van invloed en macht gebracht voor de hedendaagse technologiereuzen. De rest van ons is klaar om de prijs te weten te komen.

(Dit verhaal is niet bewerkt door NDTV-medewerkers en wordt automatisch gegenereerd op basis van een gesyndiceerde feed.)